Jeszcze w 1918 r. wyłoniły się dwie koncepcje walki o powrót Pomorza do Polski. Jedna - legalnych działań, dokumentujących polskość Pomorza - oparta na wierze w sprawiedliwe decyzje Konferencji Pokojowej w Wersalu. Druga - to koncepcja walki zbrojnej, którą opierano na „błękitnej armii” generała Hallera, mającej przybyć z Francji do Gdańska. Pierwszą koncepcję reprezentowały Polskie Rady Ludowe, drugą - Organizacja Wojskowa Pomorza, która powstała w grudniu 1918 roku. Powiat kartuski należał do tych terenów, gdzie już w okresie rewolucji listopadowej panował nastrój natychmiastowej rozprawy z zaborcą, toteż OWP miała w tym powiecie ogromne wpływy (IV Okręg OWP). Tymczasem realizm polityczny przywódców polskich spowodował, że nie podjęto na Pomorzu walki zbrojnej z Niemcami. Komisariat Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu stanowczo zakazał wszelkich wystąpień zbrojnych. W związku z tym Kaszubi wzięli aktywny udział w Powstaniu Wielkopolskim, jakie wybuchło w grudniu 1918 r.. Wśród nich byli tacy, którzy przeżyli okres powstania i po latach spoczęli na Cmentarzu Komunalnym w Kartuzach. Byli to: Adam Ciachowski (18.12.1897 - 17. 02. 1964), Walenty Kałużny (12.12.1897 - 17.10.1986), Aleksander Konkol (10.08.1899 - 27.11.1986), Władysław Maliński (13.05.1898 - 17.05.1965), Jakub Miler (1.05.1895 - 15.06.1982), Telesfor Szawelski (16.12.1894 - 10.01.1960), Władysław Szlachetka (27.06.1895 - 16.05.1970), Walerian Wiliński (26.11.1898 - 17.02.1985), Stanisław Wołyński (8.04.1884 - 15.09. 1960), Jan Zaremba (1.03.1886 - 2.04.1968) oraz Franciszek Kuchta, który został rozstrzelany przez Niemców w okresie Powstania. Kaszubi brali również udział w Powstaniach Śląskich. Jednym z powstańców był Zygmunt Kuziemski (3.03.1903 - 17.11.1970), który też spoczął na cmentarzu  w Kartuzach[1].

już 16 listopada otwarta zostanie baza rodzin SZLACHETNEJ PACZKI!  Od tego dnia będzie można wybrać rodzinę i przygotować dla niej paczkę.