Premiera „Tryptyku Kaszubskiego” w Centrum św. Jana – muzyczna opowieść o legendzie, miłości i narodzinach

14 listopada odbył się koncert „TRYPTYK KASZUBSKI – legenda, miłość, narodziny”, prezentujący trzy premierowe dzieła Mateusza Ryczka do libretta Jarosława Banasia. Utwory, inspirowane twórczością Aleksandra Majkowskiego, stały się muzyczną podróżą w świat kaszubskich emocji, symboli i mitów – od nastrojowych opowieści, przez pełne pasji sceny, aż po monumentalne muzyczne wizje.

Organizatorem wydarzenia był Gminny Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji w Chmielnie, który od lat z oddaniem pielęgnuje i rozwija kaszubskie dziedzictwo. To właśnie z jego inicjatywy w historycznych murach Centrum św. Jana w Gdańsku zabrzmiała premiera projektu, który na nowo odczytuje duchowy i literacki fundament regionu.

Publiczność mogła wysłuchać trzech części, tworzących spójną, artystycznie dopracowaną całość:

• Śpiewogra kaszubsko–polska „Zómk w dôce”
• Kantata kaszubska „Remùsowô miłota”
• Małe oratorium kaszubskie „Apokalipsa”

Każda z kompozycji otwierała inny rozdział kaszubskiej opowieści, łącząc tradycję z nowoczesnym językiem muzycznym.

Na scenie wystąpiła Orkiestra Kameralna EVVIVA L’ARTE! pod batutą Antoniny Poli Banaś-Nitkowskiej, nadając utworom lekkość, precyzję i monumentalność tam, gdzie wymagała tego narracja.

Drugi filar wykonawczy to Chór Kaszubskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Chmielanie”, prowadzony przez Marię Leszczyńską.

Solistyczne partie wykonali:

• Ewa Zeuner – mezzosopran
• Damian Wilma – baryton
• Łucja Kitowska – narrator (głos żeński)
• Michał Bronk – narrator (głos męski)
• Marcin Poprawski – trąbka
• Łukasz Juźko – saksofon
• Janusz Świątkowski – bazuna I
• Andrzej Galiński – bazuna II

Nad całością realizacji czuwała autorka projektu Edyta Klasa, dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury Sportu i Rekreacji w Chmielnie.

Koncert stał się również okazją do uhonorowania osób szczególnie zasłużonych dla rozwoju i promocji kultury kaszubskiej, które przez lata budują i pielęgnują kaszubskie dziedzictwo. Dekoracji dokonał Wicewojewoda Pomorski Emil Rojek.

Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” otrzymała Pani Maria Leszczyńska – od czterech dekad związana z Kaszubskim Zespołem Pieśni i Tańca „Chmielanie”, członkini zespołu od początku jego działalności, a od 1994 roku jego kierownik. Z ogromnym zaangażowaniem prowadzi zespół artystycznie i promuje kulturę kaszubską w Polsce i za granicą.

Odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej” uhonorowany został Pan Jerzy Soliwoda, instruktor tańca i choreograf współpracujący z zespołem „Chmielanie” od 1994 roku. Od ponad czterdziestu lat z pasją propaguje kulturę kaszubską wśród dzieci, młodzieży i dorosłych, przekazując zamiłowanie do muzyki, tańca i tradycji ludowych. Jego działalność przyczynia się do zachowania żywego dziedzictwa Kaszub oraz wzmacniania regionalnej wspólnoty.

Znaczenie projektu podkreśla także Marta Szadowiak, dyrektorka Nadbałtyckiego Centrum Kultury w Gdańsku.

„Dla Nadbałtyckiego Centrum Kultury, które konsekwentnie dąży do łączenia perspektywy międzynarodowej z silnym regionalizmem, «Tryptyk Kaszubski» jest idealnym przykładem działań. Traktujemy bowiem kulturę ludową jako niematerialne dziedzictwo i przebogate źródło inspiracji, które pozwala nam wzmacniać więzi mieszkańców z regionem. Ten projekt, zakorzeniony w kaszubskiej klasyce Aleksandra Majkowskiego, jest dla nas potwierdzeniem, że jako instytucja parasolowa możemy wspierać i promować wyróżniające się formaty, które z odwagą budują nową, świadomą tożsamość kulturalną Pomorza.”

To właśnie w zarządzanym przez nią Centrum Świętego Jana chmieleński ośrodek kultury zorganizował ten wyjątkowy koncert:

Wydarzenie było świętem kaszubskiej kultury, łączącym tradycję, muzykę i lokalną tożsamość, a także pięknym uhonorowaniem osób, które od lat ją współtworzą i pielęgnują.

Wydarzenie odbyło się pod patronatem honorowym:

• Jana Wyrowińskiego – Prezesa Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
• Senatora RP Kazimierza Kleiny – Przewodniczącego Kaszubskiego Zespołu Parlamentarnego
• Kaszubskiego Zespołu Parlamentarnego
• Michała Melibrudy – Wójta Gminy Chmielno
• Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi

Projekt został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu „Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.

Sponsorem wydarzenia był Bank Spółdzielczy w Sierakowicach.

Premiera „Tryptyku Kaszubskiego” okazała się nie tylko artystycznym wydarzeniem, lecz także pięknym świadectwem siły lokalnej społeczności, która potrafi z dumą czerpać z własnych korzeni. To koncert, który poruszył, wzruszył i pokazał, jak bogata i żywa jest kultura Kaszub – kultura, która wciąż inspiruje twórców i łączy kolejne pokolenia.

To nie koniec muzycznych projektów czerpiących z zasobów języka, kultury kaszubskiej. GOKSIR Chmielno na początku przyszłego roku zaprosi na premierę opery w dwóch aktach „Bursztynowe łzy”. To również będzie utwór z librettem w języku kaszubskim. Tak jak w przypadku Tryptyku jego produkcja była możliwa dzięki aż czterem dotacjom z dwóch programów Ministra Kultury, tak wspomniana opera jest dofinansowane z Krajowego Planu Odbudowy.

PROGRAM Tryptyku Kaszubskiego „LEGENDA, MIŁOŚĆ, NARODZINY”

Dnia: 14.11.2025 |Miejsce: Centrum św. Jana ul. Świętojańska 50, Gdańsk

18:00 - Śpiewogra kaszubsko-polska "Zómk w dôce" /Zamek we mgle/ na mezzosopran, baryton, orkiestrę smyczkową, bazunę i chór oraz

18:45 - Kantata "Remùsowô Miłota" /Remusowa miłość/ na mezzosopran, baryton, orkiestrę smyczkową, trąbkę i chór oraz narratora (głos męski i żeński) (2023 r.)

19:30 - Małe Oratorium Kaszubskie. "Apokalipsa" na mezzosopran, baryton, sopran, saksofon, orkiestrę smyczkową i chór oraz narratora.

20:10 - Zakończenie wydarzenia.

WYKONAWCY

Orkiestra kameralna Evviva l’arte pod dyr. Antoniny Banaś-Nitkowskiej

saksofon Monika Malinowska

trąbka Jerzy Holk-Łebiński

bazuna I Janusz Świątkowski

bazuna II Grzegorz Choszcz

narrator głos żeński Konstancja Kitowska

narrator głos męski Tomasz Fopke lub Henryk Kostuch

Chór Kaszubskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Chmielanie”,

soliści: Ewa Zeuner mezzosopran, Damian - Wilma baryton, Roksana Korban - sopran.

Patroni honorowi:

• Senator RP Kazimierz Kleina- Przewodniczący Kaszubskiego Zespołu Parlamentarnego
• Kaszubski Zespół Parlamentarny
• Michał Melibruda Wójt Gminy Chmielno
• Jan Wyrowiński Prezes Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
• Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi
• Radio Gdańsk
• Radio Kaszebe
• Radio Głos
• Kurier Kaszubski
• Pomerania
• Zawsze Pomorze
• portal www.szwajcaria-kaszubska.pl
• Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku - Instytucja Kultury Samorządu Województwa Pomorskiego

Patroni medialni:

• Radio Gdańsk
• Radio Kaszebe
• Radio Głos
• Kurier Kaszubski
• Pomerania
• Zawsze Pomorze
• portal www.szwajcaria-kaszubska.pl
• kartuzy.info

Partner zadania:

Projekt "Tryptyk Kaszubski – premierowe wykonanie na gdańskiej scenie" jest dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu "Muzyka".

Wykonanie w stolicy Regionu dzieła muzyki klasycznej z librettem w języku kaszubskim będzie wydarzeniem doniosłym i ważnym dla Kaszubów. To nie tylko okazja do wysłuchania wyjątkowej muzyki, ale również szansa na głębsze zanurzenie się w kaszubskiej kulturze i tradycji. Organizatorzy zachęcają do udziału wszystkich miłośników muzyki, literatury i historii regionu. Widzowie usłyszą muzykę klasyczną inspirowaną kaszubską kulturą i literaturą.

Bilety na to wyjątkowe wydarzenie są już dostępne w sprzedaży na biletyna.pl (link: https://tiny.pl/99z9c6t2).

TWÓRCY i WYKONAWCY

Mateusz Ryczek ur. w 1986 roku, kompozytor. Ukończył z wyróżnieniem w AM we Wrocławiu pod kier. Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil (kompozycja), Cezarego Duchnowskiego (kompozycja komputerowa) oraz Zb. Karneckiego (muzyka teatralna i filmowa). W 2019 roku uzyskał stopień doktora sztuk muzycznych. Laureat konkursów kompozytorskich m. in. Crescendo w Tarnowie– I nagroda, 2004; kontrabasowego konkursu kompozytorskiego przy Word Bass Festiwal– I nagroda, 2008; Fides et Ratio, III nagroda, 2009, Kompozytorski Koncert Roku 2011, II Nagroda, Konkurs XVI MERIDIAN International Festival, 2020. Jego utwory były wielokrotnie wykonywane w kraju i za granicą. Brał udział w projektach: Missa Solemnis, Fabryka dźwięku, Hallo Wrocław 2016!, Flexible Orchestra (jako jedyna osoba spoza USA) czy Music Masters on Air i w projektach edukacyjnych dla dzieci i młodzieży. Autor muzyki do sztuk teatralnych oraz muzyki do filmu „Lag Island”. Stypendysta Ministra Kultury oraz Marszałka Dolnośląskiego. Wiceprezes Związku Kompozytorów Polskich.

Damian Wilma artysta pochodzący z Kaszub, absolwent bydgoskiej Akademii Muzycznej w klasie śpiewu prof. Wojciecha Maciejowskiego. W 2013 roku ukończył Podyplomowe Międzywydziałowe Studium Pieśni na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie. Był uczestnikiem Akademii Operowej Teatru Wielkiego - Opery Narodowej, gdzie pracował pod kierunkiem wybitnych pedagogów, m.in.: Izabelli Kłosińskiej, Matthiasa Rexrotha i Eytana Pessena. W roku 2017 rozpoczął studia doktoranckie w poznańskiej Akademii Muzycznej w klasie prof. Wojciecha Maciejowskiego. Współpracuje z Teatrem Wielkim - Operą Narodową, gdzie dotychczas wykonywał partie: Bardosa w spektaklu Cud albo Krakowiaki i Górale Stefaniego, Papagena w Królestwie Dnia i Nocy na podstawie opery Mozarta, Szlachcica Brabandzkiego w Lohengrinie Wagnera, Herolda w Rigoletcie Verdiego oraz Przyjaciela Nowicjusza w Billym Buddzie Brittena. Podczas studiów wykonał tytułową partię w Eugeniuszu Onieginie Czajkowskiego na scenie Opery Nova w Bydgoszczy. Laureat takich konkursów, jak: Międzynarodowy Konkurs Wokalny „Iuventus Canti” we Vráble (1. miejsce, 2014), Międzynarodowy Konkurs Sztuki Wokalnej im. Ady Sari w Nowym Sączu (finalista i laureat nagród, 2013 i 2017), Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny i Muzyki Kameralnej ,,Muzika be sienų” w Druskiennikach, gdzie zdobył 1. miejsce w kategorii „muzyka kameralna” w duecie z pianistą Oleksandrem Yankevychem (2014). W roku akademickim 2014/2015 otrzymał nagrodę dla najlepszych studentów i dwukrotnie stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Antonina Pola Banaś-Nitkowska ur. w 1989, absolwentka dyrygentury symfonicznej i operowej Akademii Muzycznej w Gdańsku, skrzypaczka, wykonawczyni około 30 autorskich koncertów muzyki kameralnej, w tym prapremiery śpiewogry "Zamek we mgle", muzyki filmowej Gintrowskiego, obecnie pracuje z 20 osobowym składem muzyków młodego pokolenia 30 latków. Uczestniczyła w programie edukacyjnym Filharmonii Szczecińskiej i w Międzynarodowych Kursach Dyrygenckich pod kierunkiem Alima Shakha w Ołomuńcu, warsztatach dyrygenckich w Operze na Zamku w Szczecinie pod kier. Vladimira Kiradijeva. Brała udział w warsztatach dyrygenckich pod kier. Jose Maria Florencio oraz Międzynarodowych Kursach Dyrygenckich organizowanych przez Akademię Muzyczną w Krakowie pod kier. prof. Rafała Jacka Delekty, Orkiestra Akademii Beethovenowskiej, pod kier. Jacka Kaspszyka. Dyrygowała na koncercie finałowym w Europejskim Centrum Muzyki Pendereckiego w Lusławicach prowadząc Orkiestrę Akademii Beethovenowskiej. W 2014 r. brała udział w Tournee orkiestry gdańskiej Akademii Muzycznej po Chinach jako asystent dyrygenta i skrzypaczka. W 2016 dyrygowała Orkiestrą AM w Gdańsku w ramach koncertu najlepszych dyplomantów.

Jarosław Banaś - autor słuchowisk radiowych, autor libretta Śpiewogry "Zamek we mgle" oraz libretta Kantaty Kaszubskiej "Remusowo Miłota" i Małego Oratorium Kaszubskiego. Apokalipsa

ORGANIZACJA ZADANIA

EDYTA KLASA - Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury Sportu i Rekreacji w Chmielnie, mgr Prawa, pedagog, Absolwentka Szkoły Liderów PAFW, realizatorka projektów dofinansowanych przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce, Polską Fundację Dzieci i Młodzieży, Instytut Muzyki i Tańca w Warszawie, Fundację Orange, Krajową Sieć Obszarów Wiejskich ze środków PROW, Polski Instytut Sztuki Filmowej, PFFRON, Instytut Muzyki i Tańca w Warszawie, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwa Cyfryzacji, Narodowe Centrum Kultury. Koordynatorka projektu w programie "Kultura w Sieci". Pracowała w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego, w Kaszubskim Stowarzyszeniu Producentów Truskawek, Urzędzie Skarbowym. Wolontarystycznie m. in. koordynator wojewódzki akcji "Szlachetna Paczka" w latach 2008-2010, Mobilny Doradca w programie Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego.

Była dyrektorem projektów muzycznych: Produkcja prapremiery śpiewogry kaszubsko-polskiej na kanwie utworu literackiego „Żëcé i przigòdë Remùsa” z prezentacją (2022 r.), „Remusowa miłota” Kantata (2023) i "Małe Oratorium Kaszubskie" (2024).